Ο Ιωάννης Καποδίστριας έφτασε το 1828 στην Ελλάδα ως Κυβερνήτης. Η κατάσταση που βρήκε ήταν τραγική και γι' αυτό αποφάσισε να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στα χέρια του. Η επιλογή του όμως αυτή να συγκροτήσει ένα συγκεντρωτικό κράτος προκάλεσε πολλές αντιδράσεις.
ΕΡΓΑΣΙΑΑφού, λάβετε υπόψη σας και τις παρακάτω ιστορικές πηγές, να γράψετε τι θα λέγατε ως Καποδίστριας σε όσους σας κατηγορούν για τον συγκεντρωτικό τρόπο διακυβέρνησης που επιλέξατε.
Δύο αντίθετες απόψεις για τον Ι. Καποδίστρια και το έργο του
α. Η άποψη του Ιωάννη Κωλέττη, αρχηγού του γαλλικού κόμματος
Απομάκρυνε [ενν. ο Καποδίστριας] από τα πράγματα όλους τους
αρχηγούς των Ελλήνων, όλους τους επιρροή έχοντας και όλους τους πεπαιδευμένους
[...], κατεπάτησεν [...] τα ψηφίσματα της εν Άργει Εθνοσυνελεύσεως, καταφρόνησε
τα δίκαια του πολίτου, κατέτρεξε την ελευθεροτυπία, σύστησε και διοργάνωσε
δικαστήρια καθ’ όλην την έκτασιν εξηρτημένα από την θέλησίν του˙ εμψύχωσε την
κακοήθεια, την επιβουλήν, την προδοσία.
Πηγή: Β. Κρεμμυδάς, Ο πολιτικός Ιωάννης Κωλέττης, Τυπωθήτω,
Αθήνα 2000, σ. 165.
β. Η άποψη του Εΰνάρδου, φιλέλληνα συνεργάτη του Καποδίστρια
Ο ενάρετος ανήρ [...] όστις εθυσίασε το παν διά την πατρίδα
του, απέθανε θύμα ιδιαιτέρας εκδικήσεως [...]. Οι Έλληνες πάσης φατρίας θέλουν
γνωρίσει αργότερα την αμέτρητον ζημίαν, την οποίαν υπέφερον, θέλουν ιδεί εντός
ολίγου, ότι δεν υπάρχει άνθρωπος ικανός ν’ αναπληρώση την έλλειψιν του Κόμητος
Καποδίστρια, και όταν εξετάσουν όλα όσα έπραξε διά την πατρίδα του, θέλουν τον
αναγνωρίσει ως τον αγαθώτερον άνθρωπον.
Πηγή: Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμ.
ΙΒ΄, σ. 562.
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ
Ναι, το παραδέχομαι πως κυβέρνησα με απολυταρχικό τρόπο. Το έκανα όμως για το καλό της χώρας και μόνο για το καλό της χώρας. Ενώ εσείς; Μόνο τα έχετε την εξουσία και πλούτη θέλετε.
Πήρα την εξουσία στα χέρια μου, για να μπορώ να παίρνω γρηγορότερα τις αποφάσεις. Να τα κάνω όλα σωστά χωρίς διάφοροι άλλοι πολιτικοί να θέλουν να εμπλακούν που ίσως θα ήταν καταστροφικό για τη χώρα. Τώρα δεν το εκτιμάτε αλλλά αργότερα, όταν θα με έχετε ανάγκη, θα λέτε πόσο χρήσιμος ήμουν. Η χώρα ήταν κατεστραμμένη. Εσείς τι θα κάνατε; Θα αφήνατε να υπάρχει αυτή η άθλια εικόνα; Θέλετε να μου πείτε πως εγώ νοιάζομαι λιγότερο για τη χώρα απ' ό τι εσείς; Γιατί με αυτά που υπονοείτε, δείχνετε ότι θέλατε απλά να ευχαριστήσετε την απληστία σας.
Μαρία, Γ2
Σε όλους εσάς που με κατηγορείτε για το γεγονός ότι συγκέντρωσα στα χέρια μου όλες τις εξουσίες, ότι δεν τήρησα τις αποφάσεις των Εθνοσυνελεύσεων και ότι ελέγχω τα δικαστήρια και προωθώ την κακοήθεια και την προδοσία, θέλω να σας πω πως θεωρώ πως ό τι έχω πράξει είναι το σωστό, γιατί η κατάσταση που βρήκα στη χώρα μας ήταν τραγική. Οι πειρατές και οι ληστές έλεγχαν μεγάλες περιοχές, η χώρα ήταν κατεστραμμένη και ο λαός εξαθλιωμένος. Έκρινα ότι αυτό ήταν αναγκαίο για να αντιμετωπιστούν πιο γρήγορα τα επείγοντα προβλήματα της χώρας.
Ιφιγένεια, Γ2
Όλοι εσείς που με κατηγορείτε πρέπει να καταλάβετε ότι η συγκέντρωση όλων των εξουσιών στα χέρια μου ήταν καλύτερη επιλογή. Ήρθα στην Ελλάδα ως Κυβερνήτης και η κατάσταση ήταν τραγική. Ερειπωμένη χώρα με εξαθλιωμένο λαό, ληστές και πειρατές έλεγχαν μεγάλες περιοχές. Κάτω από αυτές τις συνθήκες έπρεπε να πάρω την απόφαση να καταργήσω το Σύνταγμα και να συγκεντρώσω όλες τις εξουσίες στα χέρια μου. Ελπίζω κάποτε να καταλάβετε ότι ήταν η σωστή απόφαση και πόσα θυσίασα για την πατρίδα μας.
Ελένη, Γ2
Είναι γεγονός πως πήρα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου και δεν κυβέρνησα δημοκρατικά. Τα έκανα όμως όλα αυτά όχι γιατί είμαι υπέρ της μοναρχίας αλλά διότι το κράτος εκείνη την περίοδο δεν μπορούσε να λειτουργήσει διαφορετικά. Η κατάσταση ήταν τόσο άθλια που ένα δημοκρατικό πολίτευμα θα έφερνε μόνο περισσότερα προβλήματα.
Σοφία, Γ2
Σε όλους όσους με κατηγόρησαν θα ήθελα να πως ότι συγκέντρωσα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου για το καλό της χώρας και δεν το έκανα για να κερδίσω κάτι εγώ προσωπικά. Το έκανα για να παίρνω γρήγορες και αποτελεσματικές αποφάσεις για τα επείγοντα προβλήματα που αντιμετώπιζε το κράτος μας.
Κώστας, Γ2
Σε όλους εσάς που με κατηγορείτε για τις εξουσίες που είχα στα χέρια μου και που δεν τήρησα τις αποφάσεις των Εθνοσυνελεύσεων ή που έλεγχα τα δικαστήρια και προωθούσα την προδοσία σας λέω ότι θεωρώ πως αυτό που έκανα ήταν το σωστό, γιατί η κατάσταση ήταν δύσκολη. Γι' αυτό ανέστειλα την ισχύ του Συντάγματος της Τροιζήνας και συγκέντρωσα όλες τις εξουσίες. Έκρινα ότι αυτό ήταν αναγκαίο για να αντιμετωπιστούν τα επείγοντα προβλήματα της χώρας.
Μαρία, Γ2
Εγώ συγκέντρωσα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου, γιατί φοβήθηκα ότι θα υπήρχαν κάποιοι που θα εκμεταλλεύονταν αυτή τη δύναμη και θα πήγαινε η χώρα σε χειρότερη κατάσταση. Ο άλλος λόγος είναι γιατί σε τέτοια κατάσταση τραγική που ήταν η χώρα έπρεπε να παίρνονται γρήγορες και αποτελεσματικές αποφάσεις. Αν θέλετε να με διώξετε, θα το μετανιώσετε γρήγορα. Εγώ ήρθα στην Ελλάδα όταν όλα ήταν κατεστραμμένα και έδωσα τα πάντα γι' αυτήν. Ποτέ δεν την εκμεταλλεύτηκα για προσωπικό μου όφελος και ποτέ δε θα την εκμεταλλευτώ.
Γιώργος, Γ2
Μια μέρα θα μετανιώσετε για όσα με κατηγορείτε. Θα το δείτε στο μέλλον και θα ντρέπεστε. Προσπαθούσα να προστατεύσω την Ελλάδα αλλά εσείς θέλετε για προσωπικό σας όφελος να με παραμερίσετε.
Αλέξανδρος, Γ2
Συγκέντρωσα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου αλλά αυτό το έκανα για την Ελλάδα. Η χώρα μας είχε τα προβλήματα που όλοι γνωρίζουμε και όταν έφτασα στο Ναύπλιο είδα ένα χάος και μια φρίκη. Πιστεύω πως ήταν το καλύτερο. Ήθελα ένα καλύτερο μέλλον για τη χώρα μας. Να αναπτυχθεί η χώρα μας και να πάρουμε πίσω τα παλιά μας εδάφη.
Σπύρος, Γ2
Σε όλους αυτούς που με κατηγορούν έχω να πω πως ότι κάνω το κάνω για το καλό στο δικό τους και της Ελλάδας. Μια μέρα θα καταλάβετε ότι έκανα το σωστό για να βάλω μια τάξη και να προστατεύσω την πατρίδα μας.
Μιχάλης, Γ2
Σε όλους εσάς που με κατηγορείτε για τις εξουσίες που συγκέντρωσα στα χέρια μου έχω να σας πω πως δεν πρόδωσα την πατρίδα μου. Όταν έφτασα, η χώρα ήταν κατερειπωμένη και η κατάσταση ήταν τραγική. Ληστές και πειρατές έλεγχαν μεγάλες περιοχές ενώ ο αιγυπτιακός στρατός παρέμενε στην Πελοπόννησο. Ανέστειλα την ισχύ του Συντάγματος της Τροιζήνας και πήρα εγώ όλες τις εξουσίες, γιατί έκρινα αναγκαίο ότι έτσι έπρεπε να γίνει για να αντιμετωπίσω τα προβλήματα της χώρας.
Άννα, Γ2
Ο λόγος που πήρα την εξουσία στα χέρια μου δεν ήταν για τη δόξα αλλά επειδή η χώρα βρισκόταν σε τραγική κατάσταση όταν έφτασα στο Ναύπλιο στο 1828. Η χώρα ήταν κατερειπωμένη και ληστές και πειρατές έλεγχαν μεγάλες περιοχές. Έκρινα ότι αυτή ήταν η σωστή απόφαση για να λυθούν τα προβλήματα όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.
Νεφέλη, Γ2
Σε όλους όσους με κατηγορούν για τη συγκέντρωση στα χέρια μου της εξουσίας λέγοντας ότι αυτό που έκανα θεωρείται προδοσία, θέλω να πω ότι όταν ήρθα στην Ελλάδα αυτή βρισκόταν σε χάλια κατάσταση. Εγώ συγκέντρωσα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου για τον καλό της χώρας. Αν πεθάνω μια μέρα, πιστεύω πως θα καταλάβετε τον λόγο γιατί στην κατάσταση που βρισκόταν η Ελλάδα ήταν η καλύτερη επιλογή για να σώσω τη χώρα από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζε.
Γιάννης, Γ2
Κακώς με κατηγορείτε για το γεγονός αυτό. Οι λόγοι που συγκέντρωσα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου είναι επειδή η Ελλάδα αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα, οπότε έκρινα ότι αυτός ήταν ο γρηγορότερος τρόπος να επιλυθούν. Υπήρχαν παντού πειρατές και ληστές και γενικά η κατάσταση ήταν τελείως τραγική. Αν δε συγκέντρωνα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου η λύση των προβλημάτων θα έπαιρνε πολύ περισσότερο χρόνο.
Μαρία, Γ1
Το κράτος που ανέλαβα ως Κυβερνήτης βρίσκεται σε πλήρη διάλυση. Ο λαός είναι εξαθλιωμένος και στερείται τα απολύτως απαραίτητα. Όλα αυτά που πρέπει να γίνουν στην οικονομία, στη διοίκηση, στην εκπαίδευση και στην εξωτερική πολιτική είναι πολλά, δύσκολα και μεγάλης σημασίας. Απαιτείται αφοσίωση, πειθαρχία και πολλή δουλειά για να γίνουν. Συγκέντρωσα όλες τις ευθύνες και τις εξουσίες στα χέρια μου, για να μπορώ να ελέγχω την πρόοδο των έργων και να παρεμβαίνω άμεσα σε τυχόν δυσκολίες. Άλλωστε λειτουργώ με τα δυτικά πρότυπα και αποκλειστική μου προτεραιότητα είναι η ευημερία του λαού μας, γι' αυτό και εργάζομαι καθημερινά. Όλα θα γίνουν στην ώρα τους. Μόλις το κράτος αρχίσει να λειτουργεί σωστά, θα παραχωρήσω και συνταγματικές ελευθερίες και εξουσία και σε άλλους.
Ανδριάνα, Γ6
Σε όλους αυτούς που με κατηγορούν ότι συγκέντρωσα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου ένα έχω να πω: ότι δεν το έκανα για το δικό μου συμφέρον. Δηλαδή, δεν παραμέρισα όσους είχαν εξουσία μέχρι τώρα για να έχω όλες τις εξουσίες μόνος μου. Ό,τι έκαναν το έκανα για να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν άμεσα τα επείγοντα προβλήματα της χώρας, τα οποία ήταν αρκετά. Θυσιάστηκα για την πατρίδα και διακυβέρνησα με αυτόν τον τρόπο για το καλό της χώρας και μόνο.
Διαλεχτή, Γ6
Ό,τι έκανα το έκανα για τον λαό μου. Έκανα ό τι καλύτερο μπορούσα για να τους γλιτώσω από την τραγική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα. Δεν έκανα τίποτα από εγωισμό και για τον εαυτό μου και ούτε για τη δόξα και τη φιλοδοξία μου. Βρισκόμασταν σε κατάσταση που έπρεπε να παρθούν γρήγορες αποφάσεις και έκανα το καλύτερο που θεώρησα εκείνη τη στιγμή.
Ειρήνη, Γ6
Πήρα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου όχι γιατί θέλω να λέω ότι εγώ είμαι ο απόλυτος Κυβερνήτης και για να έχω τη δόξα. Απλά πιστεύω ότι κάποια προβλήματα πρέπει να λυθούν γρήγορα χωρίς καθυστερήσεις. Γιατί μέχρι να πει ο καθένας τις ιδέες που προτείνει, μέχρι να συζητηθούν, να ψηφιστούν και να υλοποιηθούν θα χάναμε πολύ και πολύτιμο χρόνο για την επίλυση των επειγόντων προβλημάτων που αντιμετώπιζε η χώρα.
Αγγελική, Γ6
Πολλοί από
εσάς με επικρίνετε και με ψέγετε συνεχώς… Αγνοώντας όμως πολύ σημαντικές
παραμέτρους. Ισχυρίζεστε πως φέρθηκα αυταρχικά, εφαρμόζοντας ένα ολοκληρωτικό
καθεστώς. Ποτέ σας, όμως, δε λάβατε υπόψη πως πάντοτε ενεργούσα προς όφελος της
χώρας μας, η οποία είχε περιέλθει σε μία κατάσταση απελπιστική, όντας
κατερειπωμένη, με έναν λαό εξαθλιωμένο και συγκλονιζόμενη από αμέτρητες
αντιξοότητες και δυσλειτουργίες στο εσωτερικό της. Απλά φανταστείτε, πόσο
δύσκολο είναι το έργο που καλούμαι να επιτελέσω…η σωτηρία της Ελλάδας, πόσο
μάλλον σε περίπτωση που έπρεπε και άλλοι να συμβάλλουν σε αυτό. Γι’ αυτόν
ακριβώς τοn λόγο, θέλοντας να αποφύγω παρεμβάσεις στον πολιτικό τομέα, οι οποίες
θα μπορούσαν εύκολα να αποβούν ολέθριες για το μέλλον της χώρας, αποφάσισα να σηκώσω
το βάρος αυτό μόνος μου, να φέρω εις πέρας αυτήν την αποστολή, ακολουθώντας μία
τελεσφόρα και αξιόπιστη στρατηγική, την οποία κάποτε χωρίς αμφιβολία θα
εκτιμήσετε..
Χρήστος, Γ4
Να μην ανησυχείτε που μάζεψα όλες τις εξουσίες στα χέρια
μου, γιατί το έκανα για τα ελέγχω καλύτερα την κατάσταση. Όταν έφτασα στην
Ελλάδα διαπίστωσα ότι υπήρχαν πολλά προβλήματα και συνειδητοποίησα ότι
αυτό έπρεπε να κάνω, για να μπορέσω
γρήγορα να λύσω κάποια από αυτά.
Ραφαήλ, Γ3
Κύριοι, πήρα όλες τις εξουσίες στα χέρια μου, επειδή η χώρα
δε θα μπορούσε να αντέξει κι άλλους εμφύλιους πολέμους, γιατί ξέρετε
καλά τι μας έκαναν. Επίσης, όλο αυτό το έκανα για τον λαό, αλλιώς αν δε
νοιαζόμουν, θα ήμουν ακόμα στη Ρωσία και θα απολάμβανα τα όσα μου πρόσφεραν
εκεί. Το σημαντικότερο να ξέρετε είναι ότι δεν το κάνω για το κέρδος, γιατί δεν
πληρώνομαι να είμαι Κυβερνήτης.
Κανέλλος, Γ3
Στην Ελλάδα όταν έφτασα η κατάσταση ήταν τραγική. Υπήρχε
πείνα, η χώρα ήταν ερειπωμένη και ο λαός εξαθλιωμένος. Οπότε έκρινα σωστό να
συγκεντρώσω όλες τις εξουσίες στα χέρια μου. Το έκανα για να αντιμετωπίσω τα
επείγοντα προβλήματα της χώρας πιο γρήγορα και με πιο σωστό τρόπο. Δηλαδή, με
αυτόν τον τρόπο, θα έλεγχα το κράτος καλύτερα με αποτέλεσμα να λυθούν τα σοβαρά
προβλήματα που επικρατούσαν.
Αντώνης, Γ3
Η κατάσταση σε αυτήν την χώρα ήταν πολύ χάλια όταν
πρωτοβρέθηκα εδώ. Αυτή ήταν η μόνη λύση σε αυτό το χάος που επικρατούσε. Δεν το
έκανα προς όφελός μου. Παρακαλώ, καταλάβετέ το αυτό, το έκανα για την καλύτερη
διακυβέρνηση της χώρας.
Νικολέτα, Γ3
Πιστεύω πως το να έχω εγώ όλες τις εξουσίες είναι το πιο
καλό για τον λαό και τη χώρα, αφού αυτή βρίσκεται σε τραγική κατάσταση. Αν δεν
έχω εγώ όλες τις εξουσίες, τότε θα χρειάζεται πολύς χρόνος για να ληφθεί η κάθε
απόφαση, οπότε θα αργήσει και η αντιμετώπιση των προβλημάτων της χώρας.
Γιάννης, Γ3
Όταν ήρθα στην Ελλάδα, η κατάσταση ήταν τραγική και ο λαός
εξαθλιωμένος. Έτσι αποφάσισα πως ήταν σωστό να συγκεντρώσω όλες τις εξουσίες
στα χέρια μου, ώστε να μπορέσω να αντιμετωπίσω τα προβλήματα της χώρας και να
βάλω μια τάξη. Έτσι, έφτιαξα ένα κρατικό ταμείο και έκοψα νόμισμα. Ίδρυσα
σχολεία και βοήθησα στον τόνωση της γεωργίας. Και το αποτέλεσμα είναι να με
κατηγορείτε. Κι όμως, το να πάρω όλες τις εξουσίες στα χέρια μου ήταν το
καλύτερο για το κράτος και αν δεν το έκανα δε θα υπήρχε μια τάξη και όλοι οι
άνθρωποι που ζούσαν εδώ θα ήταν σε ακόμα πιο δύσκολη κατάσταση.
Βασιλική, Γ3
Όλες τις εξουσίες τις συγκέντρωσα στα χέρια μου όχι από
κάποια φιλοδοξία και ούτε επειδή είμαι αυταρχικός ηγέτης. Αλλά επειδή τη
δεδομένη στιγμή και με βάση την κατάσταση που βρίσκεται η χώρα, έπρεπε να
ληφθούν γρήγορες και αποτελεσματικές αποφάσεις. Επίσης, θεώρησα καλύτερο να έχω
εγώ την ευθύνη όλων των υποθέσεων, για να μπορώ να ελέγχω τι συμβαίνει στη
χώρα. Τέλος, για να μπορέσει επιτέλους να σταθεί αυτή η χώρα στα πόδια της
έπρεπε να εφαρμόσω αυστηρή λιτότητα στα έξοδα, ίδρυσα σχολές, έκοψα νόμισμα,
έφτιαξα τακτικό στρατό και το κρατικό ταμείο. Οπότε θεωρώ ότι αντί να με
κρίνετε, θα ήταν πιο σωστό να με ευχαριστήσετε για τον κόπο και την προσπάθεια
που έχω καταβάλλει για τη χώρα μας.
Αλεξάνδρα, Γ3
Πιστεύω πως δεν έχετε κανένα δικαίωμα να με κατηγορείτε
εμένα, επειδή συγκέντρωσα όλες τις εξουσίες πάνω μου. Ενώ ήρθα σε μια χώρα που
ήταν ανοργάνωτη και ήταν σε άθλια κατάσταση. Πιστεύω πως αυτός ήταν ο σωστός
τρόπος να διοικήσω στη χώρα.
Ιωσήφ, Γ3
Όταν ήρθα στην Ελλάδα η κατάσταση που βρήκα ήταν τραγική.
Ήταν καταερειπωμένη και οι συνθήκες ζωής απάνθρωπες που οδηγούσαν τον λαό στην
εξαθλίωση. Επομένως, θέλησα να βάλω μια τάξη και έτσι σκέφτηκα πως αυτός ήταν ο
μόνος τρόπος, για να καταφέρω ένα τόσο μεγάλο επίτευγμα, να συγκεντρώσω όλες
τις εξουσίες στα χέρια μου. Με αυτόν τον τρόπο κατάφερα να ιδρύσω τον Λόχο των
Ευελπίδων, σχημάτισα το πρώτο κρατικό ταμείο και σε συνεργασία με τον φίλο μου
και τραπεζίτη Εϋνάρδο ίδρυσα τράπεζα, και έκοψα νόμισμα. Αυτά είναι μόνο λίγα
από όσα μπόρεσα να κάνω προς όφελος της Ελλάδας. Επομένως, θεωρώ άδικο να με
κατηγορείτε ότι το έκανα για το προσωπικό μου συμφέρον.
Ευαγγελία, Γ3
Ό, τι έκανα το έκανα για το καλό της Ελλάδας. Η κατάσταση
στη χώρα ήταν τραγική. Ήταν ερειπωμένη, ο λαός εξαθλιωμένος, ληστές και
πειρατές ήλεγχαν μεγάλες περιοχές και παρέμενε ακόμα τουρκικός στρατός στη
Στερεά Ελλάδα και αιγυπτιακός στην Πελοπόννησο. Για όλα αυτά έπρεπε να παρθούν
γρήγορα οι αποφάσεις. Αν γίνονταν με πιο δημοκρατικό τρόπο η κατάσταση θα
χειροτέρευε, γιατί θα έπαιρνε πολύ χρόνο και έτσι σκέφτηκα να πάρω προσωρινά
όλες τις εξουσίες στα χέρια μου μέχρι να σταθεί στα πόδια της η χώρα.
Σοφία, Γ5
