Φύλλο εργασίας – Ομάδα 1
Μετά την παρουσίαση των γεγονότων των 2 Βαλκανικών πολέμων και με τη βοήθεια του σχολικού βιβλίου να δημιουργήσετε έναν εννοιολογικό χάρτη με κεντρική έννοια «Βαλκανικοί Πόλεμοι». (επιμέρους έννοιες: πχ Α΄ Βαλκανικός, Β΄ Βαλκανικός, χρόνος, αιτίες, αντίπαλα στρατόπεδα, συνθήκες τερματισμού, αποτελέσματα κτλ)
της Αδαμοπούλου Ελένης
Φύλλο εργασίας-Ομάδα 2
Πηγή 1
Πριν την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου
ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ
Κατά τον Νοέμβριο του 1908 έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη οι πρώτοι πληρεξούσιοι για το Οθωμανικό Κοινοβούλιο. Μουσουλμάνοι βουλευτές μιλούσαν για «ένδοξα γεγονότα» που οδηγούσαν τις πολλές εθνότητες της Αυτοκρατορίας σε ισότητα. Παντού ακούγονταν κηρύγματα αδελφοσύνης. Δύο χρόνια αργότερα οι προσπάθειες των Τούρκων για την πραγματοποίηση των αδελφικών αυτών υποσχέσεων είχαν αποτύχει ολοκληρωτικά. Δυστυχώς, μετά από είκοσι τρεις περίπου μήνες η θρησκευτική διαμάχη μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία συνεχίστηκε, οξύτερη από πριν, και η αμοιβαία δυσπιστία μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών απέβη μεγαλύτερη από όσο ήταν προ του Συντάγματος.
Ευθύνη για τις εξελίξεις βαραίνει και τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις, εφόσον εθελοτυφλούσαν και ενδιαφέρονταν κυρίως για τις εμπορικές παραχωρήσεις που εξασφάλιζαν για τις χώρες τους από την Οθωμανική αυτοκρατορία.
Η άνευ όρων αποδοχή της νέας τάξης πραγμάτων από τις Δυνάμεις και η μοιραία κατάργηση του Διεθνούς Ελέγχου της Μακεδονίας δυσκόλεψαν τη ζωή των πληθυσμών της Αυτοκρατορίας.
Ο Σωβινισμός (= σημαίνει τον υπερβολικό, πολεμοχαρή και φανατικό εθνικισμό και προέρχεται από τον γάλλο στρατιώτη της εποχής του Ναπολέοντα, τον Nicolas Chauvin) αφέθηκε ελεύθερος να θριαμβεύσει, το ίδιο και ο τουρκικός μιλιταρισμός (=παρέμβαση του στρατού στα πολιτικά πράγματα, η επικράτηση νοοτροπίας και σκέψης που έχει μεγάλη σχέση με τον στρατό και τα στρατιωτικά πράγματα). Οι Οθωμανοί απειλούσαν τους Ευρωπαίους, με κατάργηση των Διομολογήσεων (= ευνοϊκές συμφωνίες με τους Ευρωπαίους κυρίως εμπορικού χαρακτήρα) και τους Χριστιανικούς πληθυσμούς με εξοθωμανισμό.
ΚΛΙΜΑΚΟΥΜΕΝΗ ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ
Το πρώτο αληθινό σφάλμα των Νεοτούρκων ήταν η στρατολογία των Χριστιανών. Χιλιάδες νεαροί Χριστιανοί της Μακεδονίας, προκειμένου να αποφύγουν τη στράτευση, εγκατέλειπαν τον αγρό, το κοπάδι, τις εργασίες τους εν γένει και οι εντιμότεροι από αυτούς αποδημούσαν σε άλλες χώρες, ενώ άλλοι κατέφευγαν στα όρη και δημιουργούσαν συμμορίες. Έτσι, αυξήθηκαν σημαντικά τα ακαλλιέργητα εδάφη, προκλήθηκε φτώχεια.
Τελικά, η απόφαση περί κινητοποιήσεως πάρθηκε από τους Γενικούς Προξένους των Βαλκανικών Κρατών στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1912.
http://www.balkanwars.gr/apeleutherossi-thessalonikis.html
Πηγή 2
Εργασία
Υποθέστε πως ζούσατε την εποχή εκείνη και ως παππούς πια
εξηγείτε στα εγγόνια σας δείχνοντάς τους τις παραπάνω εικόνες τις συνθήκες που
επικρατούσαν πριν την έναρξη του Α΄Βαλκανικού πολέμου στις βαλκανικές κτήσεις
της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και πώς αυτές οδήγησαν στην έναρξη του πολέμου.
(κείμενο προφορικού λόγου)
της Πάολα Πρέντι και του Γιώργου Αναστασιάδη
Αγαπητά μου εγγόνια, θα ήθελα να σας μιλήσω για τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε, πριν την από την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου το 1912, όταν ήμουν στην ηλικία σας. Καταρχάς, πρέπει να καταλάβετε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε αρχίσει να αποδυναμώνεται και να υστερεί σε σχέση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Οι εσωτερικές διαφορές και η αδυναμία της κυβέρνησης να επιλύσει τα προβλήματα του λαού της είχαν δημιουργήσει μια αναταραχή και ανασφάλεια που δεν μπορούσε παρά να επηρεάσει την πολιτική κατάσταση στην περιοχή. Την ίδια στιγμή οι γειτονικές χώρες επέδειξαν μια αυξανόμενη προσπάθεια ανεξαρτησίας και είχαν αρχίσει να οργανώνονται σε ενώσεις που στόχευαν στην απελευθέρωση των εδαφών από την οθωμανική κυριαρχία. Στις βαλκανικές κτήσεις, για παράδειγμα, η Σερβία, η Βουλγαρία, η Ελλάδα και το Μαυροβούνιο είχαν αρχίσει να διεκδικούν την ανεξαρτησία τους. Οι εθνικές αντιζηλίες και οι συνεχείς συγκρούσεις είχαν δημιουργήσει μια πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που είχε ως αποτέλεσμα την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Η Σερβία και η Βουλγαρία είχαν συμμαχήσει κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ η Ελλάδα είχε επίσης διεκδικήσει μεγαλύτερα κομμάτια εδάφους της Μακεδονίας.
Ο Σουλτάνος δεν είχε τη δυνατότητα να ανταποκριθεί στην πολιτική κατάσταση και στις απαιτήσεις των γειτονικών χωρών, καθώς βρισκόταν σε δύσκολη οικονομική κατάσταση και δεν είχε την αξιοπιστία να διαχειριστεί τις διαφορές και τα προβλήματα στις επαρχίες της. Έτσι, λοιπόν, όλα αυτά οδήγησαν στην έναρξη του πολέμου. Σε αυτόν τον πόλεμο οι λαοί της περιοχής αγωνίστηκαν για την ανεξαρτησία τους και τη διεύρυνση των συνόρων τους. Ο πόλεμος αυτός σήμανε την αρχή μιας σειράς συγκρούσεων στην περιοχή, που επηρέασαν όλους του λαούς. Ελπίζω να σας βοήθησα να καταλάβετε καλύτερα τις συνθήκες που οδήγησαν στην έναρξη του πολέμου. Αν θέλετε να με ρωτήσετε κάτι, είμαι πρόθυμος να σας εξηγήσω.
Φύλλο εργασίας - Ομάδα 3
Πηγή 1
Η ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΜΕΓΑΛΟΥΠΟΛΗ – ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Το 1912 η Θεσσαλονίκη είχε 150.000 κατοίκους. Την ίδια εποχή το Βελιγράδι (η μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες Βαλκανικές πόλεις) αριθμούσε μόνο 120.000 κατοίκους.
Ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης δεν ήταν αμιγής, αλλά
αποτελείτο από πολλές εθνότητες. Σύμφωνα με στοιχεία του 1910 αριθμούσε 35.000
Έλληνες, 30.000 Τούρκους, 65.000 Ισραηλίτες και 2.200 κατοίκους διαφόρων άλλων
εθνικοτήτων. Αμέσως μετά την απελευθέρωση κατά τη διάρκεια του 1913 οι Έλληνες
έφτασαν τις 67.000, οι Τούρκοι μειώθηκαν στις 14.000, ενώ οι Ισραηλίτες
παρέμειναν στις 65.000.
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Αποτελούσε το μεγαλύτερο κέντρο της Βαλκανικής, ειδωμένη από συγκοινωνιακή, βιομηχανική και εμπορική σκοπιά. Μπορεί να θεωρηθεί πως η Θεσσαλονίκη εξυπηρετούσε μια τεράστια ενδοχώρα: σχεδόν ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Τουρκία (που πριν τους Βαλκανικούς απλωνόταν ως την Αδριατική) ως τις παρυφές της Σόφιας και τα σύνορα της Ερζεγοβίνης προς το βορρά.
Από τα τέλη του 19ου αι. και με τη βοήθεια του σιδηροδρόμου που διέσχιζε τη Βαλκανική τόσο η Βουλγαρία όσο και η Σερβία είχαν κύρια διέξοδό τους στη Μεσόγειο το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Μετά την Κωνσταντινούπολη η Θεσσαλονίκη υπήρξε το σπουδαιότερο οικονομικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής.
Τα ξένα κεφάλαια επένδυαν στη φεουδαρχική Οθωμανική
αυτοκρατορία που γνώριζε σταδιακά τον καπιταλισμό. Εγκαινιάζονταν βιομηχανίες,
ιδρύονταν τράπεζες, αναπτύσσονταν οι συγκοινωνίες, διευρύνονταν οι αγορές. Η
αντανάκλαση όλων αυτών ήταν εμφανέστατη στην εξέλιξη της Θεσσαλονίκης.
ΓΙΑΤΙ ΟΛΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΣΑΝ ΝΑ ΤΗΝ ΕΛΕΓΧΟΥΝ
Η Θεσσαλονίκη είχε εξαιρετική στρατηγική σημασία και αποτελούσε επίκεντρο διεθνών ανταγωνισμών. Η ορμητική εξόρμηση της Γερμανίας προς την Ανατολή, η περίφημη «Drang nach osten» (πορεία προς Ανατολάς) κινούσε τους μοχλούς για το «ξαναμοίρασμα του κόσμου» από τις Μεγάλες Δυνάμεις.
Στη θαλάσσια κυριαρχία της Μεγάλης Βρετανίας σε Γιβραλτάρ, Μάλτα, Κρήτη, Κύπρο, Σουέζ, οι Γερμανοί ήθελαν να προτάξουν τον έλεγχο της γραμμής Βερολίνου, Βιέννης, Σόφιας, Κωνσταντινούπολης – Βαγδάτης. (Για το λόγο αυτό είχαν κατασκευάσει τον υπεριρανικό σιδηρόδρομο από τη Νικομήδεια ως τη Βαγδάτη.) Η Γερμανική γραμμή δεν περνούσε από τη Θεσσαλονίκη, όμως οι Γερμανοί επιθυμούσαν τον έλεγχο της πόλης για τη φύλαξη της προαναφερόμενης σιδηροδρομικής γραμμής.
Οι Άγγλοι, πάλι, θέλοντας να αναχαιτίσουν τη Γερμανική επέκταση και να πλήξουν τη Γερμανία από τα νώτα, επιθυμούσαν τον έλεγχο της Θεσσαλονίκης. (Από το 1915 θα δημιουργηθεί βαλκανικό μέτωπο των Αγγλογάλλων στη Μακεδονία.)
Η Αυστροουγγαρία, επίσης, την εποφθαλμιούσε, διότι επιθυμούσε να «κατατρώγει» σταθερά την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ας θυμηθούμε πως είχε καταλάβει την Ερζεγοβίνη και τη Βοσνία το 1908. Ακόμα, δρούσε ως «συνέταιρος» της Γερμανίας.
Χαρακτηριστικά, ο Γεώργιος ο Α΄ της Ελλάδος, μετά από μια περιοδεία του στην Ευρώπη λίγο πριν τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο, είχε πει στο Βενιζέλο:
«Η Αυστρία θέλει με κάθε μέσον τη Θεσσαλονίκη και φοβάμαι πως θα την πάρει …».
Η Βουλγαρία είχε στο στόχαστρο τη Θεσσαλονίκη, επιθυμώντας άνετη διέξοδο στο Αιγαίο. Για τους ίδιους λόγους την επιθυμούσε και η Σερβία.
Από τους συμμάχους του Πρώτου Βαλκανικού πολέμου η Ελλάδα πρόλαβε πρώτη να μπει και να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη.
Για τους Έλληνες, πάλι, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης
η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης σήμανε ένα πρώτο βήμα για την υλοποίηση της
Μεγάλης Ιδέας. Για το λόγο αυτό η προσπάθεια κατάκτησής της υπήρξε κορυφαία
επιδίωξη του Ελληνικού λαού και της πολιτικής ηγεσίας.
Πηγή 2
Η πυργοστεφής γυναίκα συμβολίζει την απελευθερωθείσα Θεσσαλονίκη.
Εργασία
Ο Βενιζέλος ήταν αυτός που επέμενε να κατευθυνθεί ο
ελληνικός στρατός προς τη Θεσσαλονίκη και να προλάβει πριν μπουν οι Βούλγαροι.
Με βάση τις παραπάνω πηγές να γράψετε μια σελίδα στο ημερολόγιό του που θα
εξηγεί γιατί ήταν σημαντική πόλη για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και θα
περιγράφει τα συναισθήματά του για την απελευθέρωσή της.
Εργασίες Μαθητών
Κώστας Ιορδανίδης - Καρτάλης Χριστόφορος
Αγαπητό μου ημερολόγιο,
Η οικονομία της Θεσσαλονίκης ακμάζει ενώ είναι εξαιρετικά
αναπτυγμένη η βιομηχανία και το εμπόριο. Επίσης, η Θεσσαλονίκη εξυπηρετεί
σχεδόν όλη την ευρωπαϊκή Τουρκία. Με τη βοήθεια του σιδηροδρόμου που διασχίζει τα Βαλκάνια, η Σερβία και η Βουλγαρία έχουν ως κύρια διέξοδό τους το λιμάνι της
Θεσσαλονίκης. Με τα κεφάλαια που επένδυαν ξένοι στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έχουν εγκαινιαστεί βιομηχανίες, ιδρύθηκαν τράπεζες, αναπτύχθηκαν οι συγκοινωνίες
και διευρύνονται οι αγορές.
Όλες οι χώρες επιθυμούσαν τον έλεγχο της Θεσσαλονίκης επειδή έχει εξαιρετικά στρατηγική σημασία. Για
παράδειγμα, οι Γερμανοί ήθελαν να προτάξουν τον έλεγχο της γραμμής Βερολίνου, Βιέννης, Σκόπια, Κωνσταντινούπολη – Βαγδάτη. Η γραμμή όμως δεν περνούσε από τη Θεσσαλονίκη και οι Γερμανοί ήθελαν τον έλεγχο της για να φυλάξουν τη σιδηροδρομική γραμμή.
Είμαι πολύ ικανοποιημένος από την έκβαση του πολέμου και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Είναι ένα σημαντικό βήμα
προς την πραγματοποίηση της Μεγάλης Ιδέας που είναι κορυφαία
επιδίωξη των Ελλήνων.
του Λεωνίδα Ροντίρη και Κωνσταντίνου Σκαρλάτου
30/09/1912
Αγαπητό μου ημερολόγιο,
Η Θεσσαλονίκη είναι μια εμπορική και βιομηχανική δύναμη της εποχής με αποτέλεσμα να θέλουν να την κυριαρχούν διάφοροι λαοί της Ευρώπης και της Μεσογείου. Ειδικά για εμάς στην Ελλάδα σημαίνει μεγαλύτερο αριθμό ελληνικού πληθυσμού, περισσότερο έλεγχο στο Αιγαίο και ευκολότερο εμπόριο με λιγότερες δαπάνες με τα κράτη που συνορεύουν με τη Μαύρη Θάλασσα. Ειδικά για κράτη και έθνη όπως η Βουλγαρία και η Σερβία, που δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα δηλαδή στο Αιγαίο, σίγουρα θα ήταν πολύτιμη. Αν δεν καταφέρναμε να πάρουμε τη Θεσσαλονίκη, μπορεί να ήθελαν να επεκταθούν περισσότερο, καθώς πήραν τα μυαλά τους αέρα. Πρέπει πάντα να έχουμε στον νου μας τη Μεγάλη Ιδέα, να απελευθερώσουμε τους κατακτημένους ελληνικούς πληθυσμούς μας από την τουρκική κατάκτηση στα Βαλκάνια, στη Μικρά Ασία και στον Πόντο. Απελευθερώνοντας τη Θεσσαλονίκη μπορεί να ωθήσει Έλληνες αλλά και ξένους να ξεκινήσουν δικές τους επιχειρήσεις και βιομηχανίες, ώστε η Θεσσαλονίκη να γίνει μια οικονομική δύναμη σαν πόλη και να βοηθήσει στην ενίσχυση της οικονομίας της Ελλάδας. Πιστεύω πως έπρεπε να πάρουμε πάση θυσία τη Θεσσαλονίκη και να την ενσωματώσουμε στο ελληνικό κράτος, γιατί θα μας δώσει παρά πολλά οφέλη.
Φύλλο εργασίας – Ομάδα 4
Πριν την έναρξη του Β΄ Βαλκανικού πολέμου
Πηγή 1
Η κατάσταση η οποία επικρατούσε στη Βαλκανική χερσόνησο τον Ιούνιο του 1913 ήταν η εξής: Η Βουλγαρία αισθανόταν ισχυρότερη από τις γειτονικές της χώρες και φιλοδοξούσε να αποκαταστήσει την παλαιά Βουλγαρική αυτοκρατορία την οποία είχαν ιδρύσει ο Βόρης και ο Συμεών. Ήθελε αυτή τη στιγμή να επεκτείνει τα σύνορά της νότια του Αλιάκμονα και δυτικά των συνόρων της Αλβανίας και να κατορθώσει να απωθήσει τους Έλληνες ακόμη νοτιότερα, να ανοίξει διέξοδο προς την Αδριατική, εξασθενώντας τη Σερβία και να δημιουργήσει την πολυπόθητη «Αυτοκρατορία των τεσσάρων θαλασσών».
Οι Έλληνες όμως αντιλαμβάνονταν ότι μια τέτοια πανίσχυρη Βουλγαρία θα επιζητούσε να εκβουλγαρίσει του Έλληνες και θα εμπόδιζε δια παντός τον δρόμο προς την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία.
Οι Σέρβοι αντιλήφθηκαν ότι τα γεγονότα τους απειλούσαν να εγκλωβισθούν ανάμεσα σε μια υπέροπλη Αυστρία και μια ισχυρή Βουλγαρία. Αυτό θα τους περιόριζε την εθνική επέκταση, καταστρέφοντας κάθε ελπίδα ελεύθερης και ανεμπόδιστης εσωτερικής ανάπτυξης. Και οι τρεις χώρες είχαν απώλεια μεγάλου μέρους του ανδρικού τους πληθυσμού λόγω του προηγούμενου πολέμου και ήταν υπερχρεωμένες, εξαιτίας του πολέμου τους με την Τουρκία.
Και ενώ ένας δεύτερος πόλεμος για τους περισσότερους ήταν αναπόφευκτος, από την άλλη εκδήλωναν μια γενική επιθυμία να αποτραπεί μια τέτοια σύγκρουση και να επέλθει συμβιβασμός, έστω και προσωρινός. Η Ελλάδα και η Σερβία παρόλα αυτά δεν ήταν διατεθειμένες να δεχθούν την ειρήνη με οποιουσδήποτε όρους.
Η Βουλγαρική κυβέρνηση, επομένως έπαιζε διπλό ρόλο. Τη στιγμή που τάχα εξέφραζε θερμό πόθο για φιλική διευθέτηση των διαφορών της προς τους συμμάχους της Σέρβους και Έλληνες, οι στρατιωτικοί αρχηγοί της εκπονούσαν σχέδιο εκστρατείας εναντίον τους.
Επίσης, ο διοικητής της 2ας ταξιαρχίας της 4ης Βουλγαρικής μεραρχίας ανάμεσα στα άλλα γράφει:
«(16/29 Ιουνίου 1913 ώρα 8π.μ.)
1. Αι στρατιωτικαί επιχειρήσεις μεταξύ Σέρβων και Βουλγάρων αρχίζουν από αύριον.
2. Αύριον την 17/30 6ου ώρα 3 π.μ. ο στρατός θα προσβάλη τον εχθρόν.
3. Τμήμα και των δύο σωμάτων του στρατού θα προσχωρήσουν εις Ζλέτοβον αύριο πρωί εις τας 3 π.μ. και προελαύνοντα εν σιγή, θα καταστρέψουν τας προφυλακάς του εχθρού! Ακολούθως, θα προχωρήσουν ενεργώς εις την εκτέλεση του σκοπού των οίος έχει διαγραφή. Ο εχθρός πρέπει να προσληφθεί αιφνιδιαστικώς.»
Επρόκειτο, επομένως, για μια ύπουλη αιφνιδιαστική και μυστική επίθεση.
«Να σφάξης κοιμωμένους ανύποπτους στρατιώτες με τους οποίους πριν από λίγο έπαιζες χαρτιά και κάπνιζες μαζί τους αποτελεί πράγματι έγκλημα από το οποίο οι πολιτισμένοι λαοί θα απέστρεφαν μετά φρίκης το πρόσωπο …..»
Η Ελληνική Διακοίνωση της 18/1 Ιουλίου 1913 είχε ως εξής:
«Χθές μεταξύ 7ης και 8ης ώρας μ.μ. οι Βούλγαροι επετέθησαν κατά των στρατευμάτων μας εν Ελευθεραίς και Μωσθένι. Περί την 11 μ.μ. προσεβλήθη και το εν Πραβίστα απόσπασμά μας.
Σήμερον, ώρα 1 π.μ., ηκούσθησαν κανονιοβολισμοί βορείως της Βογδανίτσας. Τρία Βουλγαρικά συντάγματα εκ Δοϊράνης προσέβαλαν τας προφυλακάς μας επί της αριστεράς όχθης του Αξιού, προς το Μακούκοβον.
Ο Βουλγαρικός στρατός παραβίασε το Πρωτόκολλο της Θεσσαλονίκης (8ης / 21ης Μαΐου) και εισήλθε σε έδαφος που κατείχε ο Ελληνικός στρατός. Ήταν αναπόφευκτο, επομένως να διαταχθεί ο Ελληνικός στρατός να επελάσει εναντίον των Βουλγαρικών δυνάμεων και να υπερασπισθεί τα κεκτημένα του.
Οι Σέρβοι διαμαρτύρονται για την αιφνιδιαστική και αδικαιολόγητη επίθεση των Βουλγάρων στις Σερβικές προφυλακές. Κλείνουν τη διακοίνωση ως εξής:
«Ευρεθείσα απέναντι τοιούτων απροσδοκήτων και αξιοθρηνήτων γεγονότων, η Σερβική Κυβέρνησις διακόπτει από σήμερον πάσαν αυτής επικοινωνίαν προς την Βουλγαρίαν, ανακαλούσα δε τον παρά τη Αυλή της Α. Μ. του Βασιλέως Φερδινάνδου διπλωματικόν αντιπρόσωπόν της αναθέτει την προστασίαν των συμφερόντων της, καθώς και των συμφερόντων πάντων των Σέρβων υπηκόων, εις τον αντιπρόσωπον της Α. Μεγαλειότητος του Αυτοκράτορος πασών των Ρώσων.»
Η ευθύνη, λοιπόν, για την έναρξη του άγριου αυτού πολέμου ο
οποίος προκάλεσε αιματηρή θυσία 40.000 ανδρών βαρύνει τον Βούλγαρο Βασιλιά
Φερδινάνδο.
Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα γεγονότα όπως παρουσιάζονται
στην παραπάνω πηγή, να γράψετε έναν διάλογο ανάμεσα στον Βενιζέλο και στον
Σέρβο ηγεμόνα την ώρα που ξεσπάει ο Β΄ Βαλκανικός πόλεμος στον οποίο θα
γίνονται φανερές οι προθέσεις της Βουλγαρίας, της Ελλάδας και της Σερβίας και ο
τρόπος έναρξης του πολέμου.
Φύλλο εργασίας-Ομάδα 5
1. Γράμμα στρατιώτη
κατά τον Β΄ Βακλανικό πόλεμο
Κιλκίς τη 13η Αυγούστου 1913*
Αγαπητή μου μήτερ**
Είμαι καλά το οποίον και ες υμάς επιθυμώ αλλά λυπούμαι πολύ και είμαι στενοχωριμένος ες το άκρον διότι πολύ καιρόν τώρα έχω να λάβω γράμμα και δεν γνωρίζω καθόλου τι γίνεσθαι.
Σας παρακαλώ πολύ να με απαντήσεται αμέσως δια να μάθω τι γίνεσθαι.
Εμείς μετά πολούς κόπους και πολών ημερών δρόμον εφθάσαμεν ες το Δεμίρ- Ισάρ*** και εκείθεν επιβιβασθέντες ες τον σηδιρόδρομον εφθάσαμεν ες το Κιλκίς, το οποίον δεν είναι τίποτα άλο πα ερίπεια. Το έκαψαν, και λέγεται ότι θα φύγωμεν δια την Θεσαλονίκην.
Τώρα λοιπόν ύστερα από τόσους κόπους προσεγκίζομεν ες πόλεις ως άγριοι!!!
Ψιργιασμένοι ξεσκισμένοι μαύροι από το κρίος και την ζέστην ελεϊνοί από την πείναν εντελός αγνόριστοι.
Σας βεβαιώ ότι αν όπως είμαι τώρα να με ειδίς και να με γνωρίσεις, θα με σιχαθής και δεν θα το πιστεύης ότι είμαι εγώ ο υιός σας ο πρώην υιός σας και θα ζητής δια να τον εύρης ακόμη.
Όσοι έχουν λεπτά τώρα ημπορούν να ξεπινάσουν όταν θα πάμε ες την Θεσαλονίκην εδώ έρχονται και πολούν πολά πραγματα καρπούζια σταφίλια ψάρι παστό κτλ αλλά εγώ δεν προέχω ες αυτά διότι δεν έχω τίποτα να αγωράσω.
Δεν ημπορής να φαντασθής την χαράν μας όταν επλισιάσαμεν ες το Δεμίρ-Ισάρ και ίδωμεν τον σηδιρόδρομον σαν να ευγίκαμεν από τον Άδην.
Τώρα άμα πάμεν ες την Θεσαλονίκην δεν ηξεύρωμεν τι θα μας αποκάμουν.
Θα μας φέρουν πάλιν ες την Κρήτην ή ...
Γράψετέ μου τι γίνεται ο Μαθαίος και ο Αντώνης του Νικολή επολονέψετε τι κάνετε κτλ. Χαιρετίσματα εις τον παπού τη λαλά τον μπάρμπα το Γιάννη τον Μιχάλι και ες τον μπάρμπα τον Γιώργι ες την Κρουσταλένια την καλή ες τον Γιαννάκο ες την Μαρία του Διμήτρι και ες όλους.
Δεν έχω τίποτε άλο να σου γράψω μόνον να μου γράψεις αμέσως. έχω λάβη πολάς επιστολάς ιδικάς σας κατά συνέχεια αλλά τώρα πολάς ημέρας έχω να λάβω και είμαι πολί στενοχωριμένος.
Αυτά έχω να σου γράψω και εάν έλθομεν ες την Κρήτην θα πάρω άδεια να έλθω και τότε τα λέμεν. εάν δε δεν έλθομεν...
Όλος ημέτερος ο υιός σας
χερ. ες την Νικόλεναν από τον σταυρούλη και
είναι καλά.
Σημειώσεις:
Δεμίρ- Ισάρ (Σιδηρόκαστρο) - Σιδηροδρομικός Σταθμός(2013)
* Το χρονικό σημείο στο οποίο ο στρατιώτης στο Κιλκίς γράφει προς τους δικούς του στη Μίλατο είναι οι ημέρες που συνάπτεται η Συνθήκη του Βουκουρεστίου με την οποία λήγει και ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος.
Είχε προηγηθεί τον Μάιο του 1913 η λήξη του Α' Βαλκανικού Πολέμου με συνθήκη που υπογράφηκε στο Λονδίνο, ύστερα από μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Τουρκία είχε νικηθεί και αποχώρησε οριστικά από τα Βαλκάνια. Παραιτήθηκε επίσης από τα δικαιώματά της στην Κρήτη.
Όμως η ρύθμιση των συνόρων ανάμεσα στα βαλκανικά κράτη προκάλεσε τον Β' Βαλκανικό Πόλεμο, τον Ιούνιο του 1913.
Η Βουλγαρία δεν έμεινε ικανοποιημένη από τα εδάφη που κέρδισε, γι' αυτό ήρθε σε σύγκρουση με τους πρώην συμμάχους της, την Ελλάδα και τη Σερβία. Ο ελληνικός στρατός κέρδισε σημαντικές νίκες και κατέλαβε την υπόλοιπη Κεντρική καθώς και την Ανατολική Μακεδονία. Ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος έληξε το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου με ήττα της Βουλγαρίας.
Τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα καθορίστηκαν με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου. Ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία δόθηκε στην Ελλάδα ενώ οι Βούλγαροι κράτησαν τη Δυτική Θράκη. Η Βόρεια Ήπειρος, με την επιμονή των Μεγάλων Δυνάμεων, παραχωρήθηκε στην Αλβανία, που τότε δημιουργήθηκε ως κράτος.
Μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους το ελληνικό κράτος διπλασίασε σχεδόν την έκτασή του, περικλείοντας στα σύνορά του πολλές από τις αλύτρωτες περιοχές(Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου).
** Διατηρούμε τη σύνταξη και την ορθογραφία του κειμένου για να γίνει πιστή μεταφορά του ύφους του Στρατιώτη.
2.
Φωτογραφία από την επιστροφή από τον πόλεμο και σχετικό ποίημα
Εργασία
Υποθέστε πως και τα δύο παραπάνω κείμενα
και πληροφορίες αφορούν τον ίδιο στρατιώτη. Είστε δημοσιογράφος της εποχής
εκείνης και του παίρνετε συνέντευξη. Τι θα τον ρωτούσατε και τι θα σας
απαντούσε; Να καταγράψετε τη συνέντευξη αυτή.
Σπυριδούλα Χατζηκυριάκου, Σοφία Κυφνίδη, Μαρία Ελένη
Σαχανίδου
Συνέντευξη με έναν στρατιώτη
Δ: Πώς αισθάνεσαι τώρα που φτάσατε στο Δεμίρ Ισαρ;
Στρ: Δεν μπορείς να φανταστείς τι χαρά πήραμε όταν είδαμε
ότι πλησιάζουμε στα δικά μας μέρη.
Δ: Έχεις επικοινωνία καθόλου με τους δικούς σου ανθρώπους;
Μίλησες με τους γονείς σου το διάστημα που ήσουν στον
πόλεμο;
Στρ: Η αλήθεια είναι ότι λάμβανα γράμματα από τη μάνα μου,
όμως τώρα έχω αρκετό καιρό να μάθω νέα τους.
Δ: Ανησυχείς καθόλου;
Στρ: Φυσικά. Δεν μπορώ να μην τους σκέφτομαι συνέχεια. Το
μυαλό μου σ' αυτούς γυρίζει. Θέλω να δω αν είναι καλά.
Δ: Είσαι πολύ αδύνατος. Δεν είχατε τρόφιμα στο μέτωπο; Πώς
ήταν εκεί οι συνθήκες ζωής;
Στρ: Χάλια ήταν. Δεν υπήρχε τίποτα που να μας
στηρίζει. Ούτε φαγητό ούτε συντροφιά ούτε κουράγιο από
πουθενά. Τα γράμματα των δικών μας ήταν βάλσαμο για μας.
Δ: Τι ενημέρωση έχετε σχετικά με το πού θα πάτε μετά από
δω;
Στρ: Μας είπανε ότι θα κατέβουμε στην Κρήτη. Στα μέρη μου,
στη μάνα μου.
Δ: Άρα θα δεις τους δικούς και θα μάθεις νέα τους.
Στρ: Εγώ τώρα θέλω να μάθω νέα τους. Δεν μπορώ να
ηρεμήσω αν δεν μάθω τι κάνουν. Όλοι τους. Ο παππούς, ο
θείος, όλοι τους.
Δ: Νομίζεις θα σε αναγνωρίσουν αν σε δουν;
Στρ: Μπα. Αποκλείεται. Ούτε εγώ μπορώ να με γνωρίσω. Έχω
αλλάξει πολύ. Χάλια είμαι.
Δ: Πιστεύεις ότι θα λήξει ο πόλεμος; Τώρα στα κοντά;
Στρ: Δεν ξέρω. Ελπίζω πω ναι. Ακούγεται ότι οι Μεγάλοι
διαπραγματεύονται στην Ευρώπη. Μακάρι να έχουμε
ευχάριστα νέα. Να τα βρουν, να πάμε στα σπίτια μας. Δεν
θέλω άλλο τον πόλεμο. Μόνο κακά φέρνει.
Δ: Να σε ρωτήσω κάτι τελευταίο. Τι σου έλειψε περισσότερο;
Τι πεθύμησες;
Στρ: Την ησυχία. Κουράστηκα να ακούω κλάματα, ουρλιαχτά,
μάνες να κλαίνε. Δεν αντέχω άλλο τις βόμβες να σκάνε δίπλα
μου. Δεν θέλω άλλο να έχω για συντροφιά μου ένα όπλο.
Θέλω το σπίτι μου, με τους δικούς μου. Θέλω να μαζευόμαστε κάθε Κυριακή γύρω από ένα τραπέζι και να τρώμε
κουβεντιάζοντας. Αυτό, φίλε μου, είναι η ζωή. Αυτό είναι
ευτυχία. Αυτό θέλω να έχουν όλοι οι άνθρωποι.
Δ: Πόσο δίκιο έχεις. Σ’ ευχαριστώ πολύ για αυτή την κατάθεση
ψυχής.
Στρ: Καλή μας λευτεριά!!!
Μαθητές: Αλεξάνδρα Κουρουκλίδου, Ελισάβετ Κάτσιου , Γιώργος Ουρουμίδης, Μαρία Μπαϊραχταρίδου
Δημ-:
Ποια είναι τα συναισθήματα σας για την κατάσταση που επικρατεί στην χώρα σας
αλλά και σε όλα τα Βαλκάνια ως στρατιώτης;
Στρ-:
Πιστεύω ότι θα πρέπει να σταματήσει αυτός ο πόλεμος. Κάθε μέρα βλέπω πτώματα,
έχω επηρεαστεί παρά πολύ ψυχολογικά.
Πολλοί στρατιώτες δεν μπορούν να κοιμηθούν τα βραδιά, γιατί βλέπουν τις εικόνες
που έζησαν στην διάρκεια της ημέρας. Η χώρα μας μεν μπορεί να έχει βοηθηθεί
πολύ από αυτόν τον πόλεμο, γιατί έφυγαν οι Τούρκοι με την συνθήκη του
Λονδίνου και επεκτείνεται, αλλά ο κόσμος
δεν θα αντέξει για πολύ ακόμα.
Δημ-:
Καταλαβαίνω, εσάς ποια είναι η επικοινωνία σας με την οικογένειά σας στη Μίλατο; Είναι συχνή ή έχετε χάσει επαφές λόγω της όλης κατάστασης ;
Στρ-:
Η αλήθεια είναι ότι χάσαμε επαφές, έχω πολύ καιρό να λάβω γράμμα τους και με
ανησυχεί. Δεν ξέρω άμα ζουν ή πέθαναν και με τρομάζει πολύ μόνο στη σκέψη.
Δημ-:
Ελπίζω να είναι καλά. Τώρα θα ήθελα να μου πείτε πώς ήταν η κατάσταση στο
Κιλκίς;
Στρ-: Ήταν μια φρίκη, μια καθημερινή κόλαση που βιώναμε εμείς και οι στρατιώτες που έπρεπε
να την υποστούμε μέχρι να λάβουμε εντολές για απομάκρυνση από την περιοχή εκείνη.
Κάθε μέρα γινόμασταν και χειρότερα. Είχαμε ψείρες, είχαμε γίνει μαύροι από τη βρωμιά, το δέρμα μας ήταν ξεσκισμένο από τον πόλεμο και πολλοί ήταν
ακρωτηριασμένοι. Οι εικόνες ήταν εφιαλτικές...
Δημ-:
Πώς νιώσατε όταν εν τελεί φτάσατε στο Δεμιρ- Ισάρ και φύγατε από το Κιλκίς;
Στρ-:
Χαρά, ανακούφιση και μια στάλα ελπίδας.
Δημ-:
Τι θεωρείτε ότι σας έκανε να αντέξετε τον πόλεμο;
Στρ-:
Το φυλαχτό που μου είχε δώσει η μητέρα μου πριν φύγω για τον πόλεμο για να με
προστατεύει. Κάτι ακόμη που με έκανε να κρατηθώ είναι η ελπίδα και χαρά που θα
είχα όταν επέστρεφα νικητής από τον πόλεμο και η οικογένεια μου θα περίμενε να
με δει επιτέλους!
της Γιαννακίδου Μαρίας
- - Από πού είσαι;
- - Προέρχομαι από την Κρήτη.
- - Πώς ήταν η κατάσταση σου τότε που
πολεμούσες;
- - Ένιωθα πως ένας χοίρος είναι πολύ πιο τυχερός
και καθαρός από ό,τι είμαι εγώ. Πεινούσαμε πολύ, βέβαια υπήρχαν άλλοι που
διέθεταν λίγα χρήματα και μπορούσαν να αγοράσουν λίγο φαΐ και να χορτάσουν.
- - Πώς ένιωθες που ήσουν τόσο μακριά από τους
αγαπημένους σου;
- - Πονούσα πολύ που ήμουν μακριά τους, ωστόσο
κοντά μου είχα και άλλα παλικάρια που όλοι μαζί λαχταρούσαμε να τελειώσει αυτό
το οδυνηρό μαρτύριο και να γυρίσουμε στα σπίτια μας και στις οικογένειές μας.
- - Τι πιστεύεις ότι σου έδωσε δύναμη να
συνεχίσεις και σε έσωσε από το θάνατο;
- - Μέσα στη ψυχή μου ήξερα ότι αυτό που με
κρατάει ζωντανό είναι το φυλαχτό της μονάκριβης μητέρας μου, αυτό μου έδωσε
δύναμη να συνεχίσω.
Φύλλο εργασίας – Ομάδα 6
ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΟΥ
Στις 27 Ιουλίου 1913 η Ρουμανία κηρύσσει
τον πόλεμο εναντίον της Βουλγαρίας. Ισχυρές Ρουμανικές στρατιωτικές δυνάμεις
(περίπου 200.000 μαχητές) με αρχηγό του Γενικού Επιτελείου τον Στρατηγό
Αβερέσκου χωρίς να δεχθούν αξιόλογη αντίσταση από τους Βουλγάρους κατάφεραν να
φτάσουν σχεδόν 40 χιλιόμετρα έξω από τη Σόφια.
Λίγο αργότερα ο Βασιλιάς Κάρολος της
Ρουμανίας πήρε πρωτοβουλία και κάλεσε τους εμπόλεμους στην πρωτεύουσά του,
Βουκουρέστι, για να συζητήσουν τους όρους της ανακωχής, ενώ συνεχίζονταν οι
συγκρούσεις.
Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Βενιζέλος,
συμφωνούσε στην προσπάθεια για ανακωχή, ο Κωνσταντίνος όμως επέμενε πως δεν
έπρεπε να σταματήσουν οι μάχες πριν την ολοκληρωτική συντριβή της Βουλγαρίας.
Ο Βενιζέλος, πριν ξεκινήσει το ταξίδι του για
το Βουκουρέστι, πέρασε από το Στρατηγείο στο Χατζη Μπεϊλίκ για να πείσει τον
Κωνσταντίνο να υποχωρήσει. Οι δυο άνδρες συζήτησαν προσωπικά το θέμα και
αργότερα πήραν μέρος στις συζητήσεις οι Επιτελείς, Μεταξάς, Δούσμανης,
Εξαδάκτυλος και Στρατηγός.
Στη Ρουμανία ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε
επαφές με τον Πρωθυπουργό της Ρουμανίας, Μαγιορέσκου. Σε αυτές του εξήγησε πως
για λόγους ασφαλείας και προστασίας των Ελληνικών στρατευμάτων οι συγκρούσεις
από Ελληνικής πλευράς θα συνεχίζονταν. Όμως, όταν επέστρεψε στο ξενοδοχείο του
έλαβε ένα επείγον τηλεγράφημα από τον Κωνσταντίνο που ανάμεσα στα άλλα έγραφε:
«... Σοβαραί δυνάμεις Βουλγαρικού Στρατού
προσέβαλον σήμερον εις την αριστερά πλευρά το Τμήμα Στρατιάς Δαμιανού, ΙΙΙ και
Χ Μεραχίες, ηναγκάσθησαν να υποχωρήσουν προς τζαμί Τεπέ. Αγνοώ ακόμα εις ποιαν
κατάστασιν ευρίσκονται ... ...
Ο Στρατός ημών ήχθη εις τα φυσικά και ηθικά
όρια. Κατόπιν των συνθηκών τούτων, δεν δύναμαι πλέον να αρνούμαι την ανακωχήν,
ή την αναστολήν των εχθροπραξιών. Προσπαθήσατε να ευρήτε τρόπον να επιτύχητε
αναστολήν εχθροπραξιών, ει δυνατόν από αύριο.
Λιβούνοβον 15/7/1913
Κωνσταντίνος Β΄»
Ο Βενιζέλος χειρίσθηκε έξυπνα το θέμα στο
Βουκουρέστι και δήλωσε στον Πρωθυπουργό Μαγιορέσκου:
«Σκέφθηκα ωριμότερα για το θέμα που
συζητήσαμε πριν από λίγες ώρες. Από ευλάβεια προς τον βασιλέα Κάρολο δέχομαι
την ανακωχή κι αναλαμβάνω να παρουσιάσω την έγκριση του Κωνσταντίνου.»
Ο Μαγιορέσκου δε γνώριζε τίποτα για την
άσχημη τροπή που είχαν πάρει τα πράγματα για τις Ελληνικές δυνάμεις στις
συγκρούσεις τους με τους Βουλγάρους. Ανυποψίαστος πίεσε τη Βουλγαρική
αντιπροσωπεία στη Ρουμανία να δεχτεί την ανακωχή.
Αργότερα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος τηλεγραφεί
στον Κωνσταντίνο:
«Χωρίς καθόλου να εκτεθώμεν κι
επιδεικνύοντας τουναντίον διαλλακτικότητα, επετύχαμεν πενθημέρου αναστολής των
εχθροπραξιών κατά την αυριανήν πρώτη συνεδρίασιν.»
Η ανακωχή ήταν οριστική. Με αυτόν τον τρόπο
έληξε ο Β΄ Βαλκανικός.
Οι απώλειες για την Ελληνική πλευρά ήταν
2.563 νεκροί και 19.301 τραυματίες.
Η διάσκεψη του Βουκουρεστίου, που
ακολούθησε, διήρκεσε δέκα ημέρες. Οι εργασίες άρχισαν στις 17 Ιουλίου 1913. Ως
«διαιτητής» των αντιμαχομένων λειτούργησε ο Βασιλιάς της Ρουμανίας, Κάρολος. Σε
αυτή τη διάσκεψη φάνηκαν και πάλι οι διπλωματικές ικανότητες του Πρωθυπουργού,
Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος, διαβλέποντας πως ήταν σχεδόν ακατόρθωτο να
επεκταθούν τα όρια της Ελλάδας πέρα από τον ποταμό Νέστο, δέχτηκε να δοθεί η
Αλεξανδρούπολη (Δεδέαγατς) στη Βουλγαρία και να χαραχθεί η λεγόμενη «γραμμή της
Μάκρης». Με αυτόν τον τρόπο η Δυτική Θράκη έμενε Ελληνική. Στις 20 Ιουλίου του
1913 ο Βενιζέλος δέχτηκε τη σύμπτυξη στη γραμμή του ποταμού, Νέστου. Ο Βασιλιάς
Κωνσταντίνος φάνηκε δυσαρεστημένος καθώς στις 21 Ιουλίου του τηλεγραφεί:
«Λυπούμαι υπερβολικά, διότι τόσον ταχέως
εφθάσατε εις το μίνιμουμ των απαιτήσεων ημών.»
Δυσεπίλυτο πρόβλημα για τη διάσκεψη του
Βουκουρεστίου ήταν η υπόθεση της Καβάλας, την οποία η Βουλγαρία επιθυμούσε να
την έχει υπό την κατοχή της, για να έχει έξοδο στο Αιγαίο.
Ο Βενιζέλος ωθεί τον Κωνσταντίνο να
αποτανθεί στον γυναικάδελφό του, Γουλιέλμο, Κάιζερ της Γερμανίας, για να
υποστηρίξει τις Ελληνικές θέσεις.
Ο Κωνσταντίνος απευθύνθηκε στη σύζυγό του
Σοφία και εκείνη τηλεγραφεί στον αδελφό της:
«Αθήναι 18 Ιουλίου 1913
Προς την αυτού μεγαλειότητα του
Αυτοκράτορα, Βερολίνον.
Ο Τίνος (Κωνσταντίνος) μου ετηλεγράφησεν
αυτήν την στιγμήν με την παράκλησιν να σου γνωστοποιήσω ότι ήτο πολύ σπουδαίον
δι' ημάς, εάν ήθελες, δια μιας συστάσεως να επηρεάσης τον βασιλιά της Ρουμανίας
όπως δεχθεί τα αιτήματα της Ελλάδος όσον αφορά την Καβάλαν. Σε παρακαλώ να
συγχωρήσης εκ των προτέρων το διάβημα τούτο, το οποίον δικαιολογεί η
σπουδαιότης του.»
Ο Κάιζερ Γουλιέλμο πίεσε τον Κάρολο της
Ρουμανίας επί του θέματος και ταυτοχρόνως τηλεγραφει στον Κωνσταντίνο:
«... Ως τήγρις παλαίω υπέρ της αξιώσεώς σου
...»
Έτσι, Ρουμανία και Σερβία τέθηκαν υπέρ του
αιτήματος της Ελλάδος για την Καβάλα, η οποία τελικά και της παραχωρήθηκε. Ο
Βενιζέλος πρόσφερε στον Κάρολο της Ρουμανίας για τη βοήθεια του εκπαιδευτική
και εκκλησιαστική αυτονομία στους Κουτσοβλάχους.
Οι Βαλκανικοί πόλεμοι έληξαν στις 28
Ιουλίου / 10 Αυγούστου 1913 με την τελική υπογραφή της Συνθήκης του
Βουκουρεστίου.
Τα σύνορα του Ελληνικού κράτους με τη
Βουλγαρία ήταν η Γευγελή και το Μπέλες στα Βόρεια, στα Ανατολικά η περιοχή της
Ξάνθης, ο Νέστος και η Καβάλα. Ελληνικά έμεναν τα νησιά Θάσος και Σαμοθράκη
καθώς και ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία.
Εργασία
Αφού διαβάσετε προσεκτικά το παραπάνω
κείμενο, ως δημοσιογράφος να γράψετε ένα πρωτοσέλιδο άρθρο στο οποίο θα
παρουσιάζετε με δικά σας λόγια το παρασκήνιο πίσω από τη σύσκεψη στο
Βουκουρέστι και θα ασκείτε κριτική στον ρόλο του Βενιζέλου.
Εργασίες μαθητών
Καρανικόλας Λάζαρος, Αποστόλης
Το παρασκήνιο της σύσκεψης στο Βουκουρέστι-Ο ρόλος του Βενιζέλου
Το τέλος του Β΄ Βαλκανικού πολέμου ήρθε το 1913 μετά από ήττα των Βουλγάρων από την Ελλάδα, τη Σερβία και τη Ρουμανία. Ο διάδοχος Κωνσταντίνος είχε αναλάβει την αρχιστρατηγία του στρατού και όταν ήρθε η ώρα των διαπραγματεύσεων για την ανακωχή, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος πήγε στο Βουκουρέστι για να διαπραγματευτεί. Όμως ο διάδοχος δεν ήθελε να σταματήσουν ακόμα τα ελληνικά στρατεύματα, γιατί ήλπιζε σε σημαντικές νίκες. Οπότε ζήτησε από τον Βενιζέλο να μην υπογράψει ακόμα την ανακωχή. Ο Βενιζέλος αναγκάστηκε να δώσει τότε στον Ρουμάνο πρωθυπουργό αρνητική απάντηση. Σύντομα όμως έρχεται ένα έκτακτο τηλεγράφημα από τον διάδοχο Κωνσταντίνου που λέει ότι οι Βούλγαροι έκαναν αντεπίθεση και τα ελληνικά στρατεύματα έκαναν μια μικρή υποχώρηση, γι΄ αυτό και του ζητούσε να βρει τρόπο να υπογράψει την ανακωχή. Έτσι, ο Βενιζέλος πήγε πίσω στον Ρουμάνο πρωθυπουργό και με σωστές κινήσεις τελικά η Ελλάδα υπέγραψε τη συνθήκη. Ο Βενιζέλος έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την υπογραφή της συνθήκης. Αν δεν ήταν αυτός μπορεί η Βουλγαρία να έκανε μεγαλύτερης κλίμακας αντεπίθεση και να χάνονταν όλα. Μετά από πιέσεις και τις έξυπνες διπλωματικές προσπάθειες του Βενιζέλου η Ελλάδα πήρε τη Σαμοθράκη, τη Θάσο, ενώ μετά από πιέσεις από τη Γερμανία, τη Σερβία και την Ρουμανία μας δόθηκε και η Καβάλα και έτσι χαράχτηκε " Η γραμμή Μακρής". Όμως δυσαρεστήθηκε με τα νέα σύνορα ο διάδοχος Κωνσταντίνος γιατί ήθελε και την Αλεξανδρούπολη αφού την απελευθέρωσαν αλλά ήταν κάτι ακατόρθωτο.
......................................................................................................................
της Παπά Χριστίνας και της Μπεζανίδου Όλγα
Η Παραχώρηση της Καβάλας στην Ελλάδα
Στις 17 Ιουλίου του 1913 συγκλείστηκε
ένα συμβούλιο κατά το οποίο χάρης της ικανότητες του Πρωθυπουργού Ελευθέριου
Βενιζέλου η Δυτική Θράκη και η Αλεξανδρούπολη παρέμειναν υπό Ελληνική κατοχή.
Δυστυχώς, δεν κατάφεραν να πάρουν τον ποταμό Νέστο. Αντίθετα η Ρουμανία έκανε
προσπάθειες να πάρει υπό την κατοχή της την Ελλάδα και έτσι οι Έλληνες ήρθαν
αντιμέτωποι με ένα δίλλημα ‘’να την
παραχωρήσουν στους εχθρούς ή να πολεμήσουν για αυτήν’’. Την ίδια στιγμή ο
Βενιζέλος μας απέδειξε για ακόμα μια φορά την ευστροφία του ζητώντας από τον
Κωνσταντίνο να παρακαλέσει τη γυναίκα του Σοφία να πείσει τον αδερφό της γνωστό
και ως βασιλιά της Ρουμανίας Κάιζερ Γουλιέλμο να πείσει τον Κάρολο της
Ρουμανίας να αφήσει την Καβάλα υπό την κατοχή των Ελλήνων. Έτσι η Καβάλα παραμένει
Ελληνική.
Διαβάζοντας το παραπάνω κείμενο ο καθένας θα μπορούσε να συμπεράνει πως ο ρόλος του Βενιζέλου ήταν κυρίαρχος. Χωρίς την παρουσία του δεν θα έμπαινε ο Κωνσταντίνος στο σκεπτικό να ζητήσει από την αδελφή του κάτι τέτοιο ως αποτέλεσμα η Καβάλα να παρέμενε στα χέρια των Ρουμάνων. Συμπεραίνουμε πως ο Βενιζέλος δεν συνέβαλε μόνο στην ανάκτηση της Καβάλας και άλλων περιοχών που ήταν υπό ξένης κυριαρχίας αλλά και στην αντιμετώπιση πολλών αναγκαίων προβλημάτων της Ελλάδας. Θα μπορούσαμε με βεβαιότητα να τον χαρακτηρίσουμε σαν έναν ιδανικό πρωθυπουργό και πρότυπο της τότε αλλά και σημερινής εποχής.
................................................................................................
της Κωνσταντίνας Τσούνη
Στις επαφές που είχε ο Βενιζέλος με τον πρωθυπουργό Μαγιορέσκου του εξήγησε πως για λόγους ασφάλειας και προστασίας των στρατευμάτων μας οι συγκρούσεις θα συνεχίζονταν. Μετά από το τηλεγράφημα που έλαβε από τον βασιλιά Κωνσταντίνο, στο οποίο αναφέρονταν σοβαρά πλήγματα του ελληνικού στρατού από τον βουλγαρικό, ο Βενιζέλος χειριζόμενος έξυπνα το θέμα δήλωσε στον πρωθυπουργό της Ρουμανίας πως δεχόταν τελικά την ανακωχή. Στη συνέχεια ο πρωθυπουργός της Ελλάδας ώθησε τον βασιλιά Κωνσταντίνο να αποταθεί στον γυναικάδελφό του, Κάιζερ Γουλιέλμο, να πιέσει τον βασιλιά Κάρολο της Ρουμανίας ώστε η Καβάλα να παραμείνει στα χέρια της Ελλάδας.
Φύλλο εργασίας - Ομάδα 7
Πηγή 1
Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΟΥ
Υπογράφτηκε στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας
28 Ιουλίου 1913 ανάμεσα στους ηττημένους Βουλγάρους από τη μια και τους νικητές
Έλληνες, Σέρβους, Ρουμάνους από την άλλη.
Οι Τούρκοι υπέγραψαν ξεχωριστή συνθήκη στα
μέσα Σεπτεμβρίου. Η Βουλγαρία φαίνεται περισσότερο παραχωρητική απέναντι στη
Σερβία και Ρουμανία. Ιδιαιτέρως σκληρή είναι απέναντι στην Ελλάδα καθώς την
ενδιαφέρει να εξασφαλίσει έξοδο προς το Αιγαίο. Όμως και οι Μεγάλες Δυνάμεις
της Ευρώπης δεν επιθυμούν την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας. Κυρίως
αντιτάχθηκαν η Ρωσία, η Αυστρία και η Αγγλία.
Θετική απέναντι στις θέσεις της Ελλάδας
ήταν μόνο η Γαλλία. Απρόσμενα θετική εξέλιξη για την Ελλάδα είναι η αλλαγή στην
πολιτική του Γερμανού Κάιζερ. Τελικά, η Καβάλα επιδικάζεται στην Ελλάδα. Ο
Νέστος αποτελεί το τελικό σύνορο. Προς βορράν τα σύνορα διέρχονται μεταξύ
Μοναστηρίου και Φλώρινας, περνούσαν από τη Γευγελή και κατέληγαν ΒΑ της Δράμας.
ΤΙ ΠΡΟΕΒΛΕΠΕ Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΟΥ
• Η Ρουμανία τακτοποίησε τις συνοριακές της
διαφορές με τη Βουλγαρία (περιοχή Δοβρουτσάς).
• Η Αλβανία έγινε ανεξάρτητο κράτος που
συμπεριέλαβε τη Β. Ήπειρο μετά από πιέσεις και απειλές της Ιταλίας προς την
Ελλάδα. Αυτό υπογράφηκε τελικά με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας 13 Φεβρουαρίου
1914. Τα Δωδεκάνησα συνεχίζουν να τα ορίζουν οι Ιταλοί.
• Η Ελλάδα προσαρτεί τη Νότια Μακεδονία με
τη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα ως τις εκβολές του Νέστου, τη Νότια Ήπειρο και την
Κρήτη. Καθώς ο Κωνσταντίνος ήταν γαμπρός του Κάιζερ της Γερμανίας, ο ίδιος ο
Κάιζερ Γουλιέλμος της Γερμανίας παρενέβη υπέρ της Ελλάδος και έτσι,
προσαρτήθηκε από την Ελλάδα η Καβάλα. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, πριν η
Ελλάδα ταχθεί στο πλευρό της Αντάντ, η Βουλγαρία θα ανακαταλάβει για λίγο την
Καβάλα.
• Η Σερβία αποκτά Β. Μακεδονία, Μοναστήρι,
Σκόπια και Στρώμνιτσα.
• Η Βουλγαρία αποκτά έξοδο στο Αιγαίο
μεταξύ Αλεξανδρούπολης και Πόρτο Λάγος.
• Η Οθωμανική Αυτοκρατορία κρατά την
Ανατολική Θράκη μέχρι και την Αδριανούπολη (Εντίρνε).
ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ
Η τύχη των νησιών του ΒΑ Αιγαίου καθώς και
της Β. Ηπείρου δεν είχε καθοριστεί. Μεγάλο τμήμα του Ελληνισμού στην ανατολική
Μακεδονία, στη Θράκη και στη Μ. Ασία διαβιούσε στο εσωτερικό της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας και παρέμενε έξω από τα σύνορα του διευρυμένου Ελληνικού κράτους.
Η Ελλάδα ξεπερνούσε την εδαφική καχεξία και
έθετε βάσεις για οικονομική ανάπτυξη θεωρείτο από τους περισσότερους
υπολογίσιμη δύναμη στην περιοχή των Βαλκανίων. Οι Έλληνες είχαν την πίστη ότι
ήταν πολύ κοντά στην υλοποίηση των εθνικών τους επιδιώξεων.
Τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν με
αποκορύφωμα τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τη Μ. Ασία το 1922 θα τους διαψεύσουν
και θα βάλουν τέλος σε κάθε είδους Μεγαλοϊδεατισμού.
Πηγή 2
Εργασία
Αφού διαβάσετε την πηγή 1 και μελετήσετε τον
χάρτη της πηγής 2 (χάρτης σχολικού βιβλίου), να παρουσιάσετε στην τάξη τον
χάρτη με τα εδαφικά οφέλη της Ελλάδας μετά τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου και να
εξηγήσετε τη σημασία τους καθώς και τα άλυτα ζητήματα που έμειναν.
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ
του Χρήστου Λένη
ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ! Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΕΛΕΙΩΣΕ
Το τέλος του Βαλκανικού Πολέμου, επισφραγίσθηκε χθες στις
28/6 με την υπογραφή της συνθήκης στο Βουκουρέστι. Η
Ελλάς, μέσα από τις διαφορετικές πολιτικές και διπλωματικές
εκτιμήσεις μεταξύ του βασιλέως Κων/νου και του Βενιζέλου,
κατάφερε να επεκτείνει τα όριά της πέρα από τον ποταμό
Νέστο, και να χαράξει νέα σύνορα με τη Βουλγαρία, εμποδίζοντας τελικά την πρόσβαση του κράτους αυτού στο
Αιγαίο, διατηρώντας την πόλη της Καβάλας στην Ελληνική
επικράτεια. Η Αλεξανδρούπολη με τα δεδομένα που
συνάντησε η Ελληνική αντιπροσωπεία παρέμεινε στην
επικράτεια των Βουλγάρων. Η Κρήτη γύρισε στην αγκαλιά της
μητέρας Ελλάδας, αφού δόθηκε η ποθητή λύση στο περίφημο
κρητικό ζήτημα που χρόνιζε. Περιορίστηκαν οι βλέψεις της
Βουλγαρίας να βγαίνει στο Αιγαίο. Παρ’ όλα αυτά η
Βουλγαρία, αν και ηττημένη κράτησε ελληνικά εδάφη (της
λεγόμενης Μακεδονίας του Πιρίν). Σοβαρότατη υποχώρηση
σημειώθηκε στο λεγόμενο μειονοτικό ζήτημα των
Κουτσόβλαχων, όπου η Ελληνική αντιπροσωπεία,
προεξάρχοντος του κυρίου Βενιζέλου, αποδέχτηκε τις
απαιτήσεις της Ρουμανικής προπαγάνδας, που βρήκε
στήριγμα και στην προπαγάνδα των Βουλγάρων. Ο κύριος
Βενιζέλος προσέφερε στον Κάρολο της Ρουμανίας ιδιαίτερο
εκπαιδευτικό καθεστώς και Εκκλησιαστική αυτονομία στους
Κουτσόβλαχους, δημιουργώντας έτσι ένα σοβαρότατο
ζήτημα, με άγνωστες διαστάσεις για το μέλλον, στο εσωτερικό της Ελλάδος.
Της Μαρίας ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ και της Σοφίας ΚΟΤΣΙΑΝΙΔΟΥ
ΕΔΑΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ
ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΟΥ
Τα εδαφικά οφέλη της Ελλάδας μετά την συνθήκη του
Βουκουρεστίου ήταν πολλά. Στην Ελλάδα εντάχθηκε η Νότια
Μακεδονία, η Νότια Ήπειρος, η Κρήτη και τα νησιά του ΒΑ
Αιγαίου. Ένα από τα εδαφικά οφέλη ήταν ότι διευρύνθηκαν τα
σύνορα και μεγάλωσε εδαφικά η Ελλάδα. Επίσης, ένα σημαντικό
όφελος ήταν οι Ελληνικοί πληθυσμοί που μπήκαν στην Ελλάδα
και απαλλάχθηκαν από τους Οθωμανούς και ζούσαν ελεύθεροι
. Επιπλέον, αξίζει να τονίσουμε ότι εντάχτηκε η Θεσσαλονίκη η
οποία ήταν μεγάλο εμπορικό κέντρο η οποία διέθετε ένα από τα
μεγαλύτερα λιμάνια του Μεσογείου. Τέλος, με τις περιοχές
που εντάχτηκαν στην Ελλάδα, οι Έλληνες κατάφεραν να ρίξουν το
ηθικό των Οθωμανών αφού έβλεπαν σιγά σιγά να χάνουν κάποια
από τα εδάφη τους.
Αντίθετα με όλα που αναφέρθηκαν παραπάνω, υπάρχουν
πολλά άλυτα ζητήματα. Παρόλο που πολλές ελληνικές περιοχές
την Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εντάχθηκαν στην Ελλάδα
υπήρχε ακόμη ένα μεγάλο τμήμα του Ελληνισμού που ήταν ακόμη
μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Της Μαρίας Ναζλίδου
Η συνθήκη
του Βουκουρεστίου
Πρώτον, η συνθήκη του Βουκουρεστίου υπογράφηκε στις 28
Ιουνίου 1913, μετά το τέλος του Βαλκανικού Πολέμου. Η συνθήκη
αυτή, έθετε τα νέα σύνορα μεταξύ των χωρών των Βαλκανίων, μετά
την αναδιάρθρωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Επίσης, αυτή
ήταν μία συμφωνία μεταξύ της Βουλγαρίας και των γειτονικών της
χωρών, της Σερβίας, της Ελλάδας και της Ρουμανίας, που είχαν
πολεμήσει εναντίον της Βουλγαρίας στον πρώτο Βαλκανικό
Πόλεμο. Συγκεκριμένα, η Βουλγαρία αναγκάστηκε να παραχωρήσει
σημαντικά κομμάτια της επικράτειάς της στη Σερβία και στην
Ελλάδα, ενώ η Ρουμανία απέκτησε μεγαλύτερο μέρος της
Βουκοβίνας.
Δεύτερον, η συνθήκη αυτή σηματοδότησε το τέλος του
δεύτερου Βαλκανικού Πολέμου και την αναδιάρθρωση των
συνόρων στα Βαλκάνια, της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και
την έναρξη μιας νέας εποχής στην ιστορία των Βαλκανίων.
Επιπλέον, συνέβαλε στη διαμόρφωση της γεωπολιτικής κατά
στάσης της περιοχής που γνωρίζουμε σήμερα και οδήγησε στη
δημιουργία της
Αλβανίας ως ανεξάρτητου κράτους.
Τέλος, η αναδιαμόρφωση των συνόρων έθετε βάσεις για οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας, αφού μεγάλωσαν τα σύνορά της. Η τύχη όμως των νησιών του ΒΑ Αιγαίου καθώς και της Β. Ηπείρου δεν είχε καθοριστεί. Επίσης, μεγάλο τμήμα του Ελληνισμού στην ανατολική Μακεδονία, στη Θράκη και στη Μ. Ασία διαβιούσε στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και παρέμενε έξω από τα σύνορα του διευρυμένου Ελληνικού κράτους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου